Doğu düşünme ve doğu kültürü kendine has karakteri vardır ve bu karakter kendini dinsel tema üzerinde düşünüş ve yaşayış olarak algılar. Dolayısıyla zaman içinde egemen kültür başat uygarlığı yaratmıştır. Orta doğuda İslamiyet Uzak doğuda budizm en egemen yaşam ve uygarlık biçimidir. Yandaş olarak ortaya çıkan diğer dinler ana din kültüründen kopan ya da aynı toprakların ortaya çıkardığı dinsel öğelerdir

Uygarlık tarihi ana unsur olarak emeğin sömürülüş tarihi olsa da bu sömürüye payanda oluşturan toplumların ruhunu yaratan şey dinlerin kendi içindeki mücadeleleri tarihidir.

Avrupa bu mücadeleyi yaparken mistizmin çok fazla egemen olmadığı helen ve site kültürü ile ortadoğu orijinli Hiristiyanlığı kendi içinde mücadeleleri ile pozitivizme yarattı.

Daha önceki İslamiyetin batı üzerindeki egemenliği sadece savaşlar ve ilhak etme ile ilgili olduğu halde buda İslamiyetin kendi yarattığı ruh ve toplumsal bileşen ile güçlü bir toplum yaratması mümkün olmuştur. Ama pozitivizm yinede sadece askeri alanda da olsa İslamiyetin üzerine pozitivizm düşünmeye çalışması ordunun pozitivist politikaları teçhizatları geliştirmesi ve tabi ki rasathaneyi kullanmaya başlamaları ile Osmanlı kendi kültürünü zamanın en güçlü uygarlığı olarak tarihe geçmiştir. Ama Osmanlının halada devam eden hastalığı pozitivizmi sadece askeri alanda görüpte diğer alanlara pozitivist düşünceyi ve aktaramamış olması tek yönlü pozitivizmini diğer toplumsal katmanlara ve aktaramamıştır. Dahası askeri alanda güçlü oluşu nedeni ile muhalif olanın o kültürü besleyen kendi karşıt kültürünü yaratamayışı daha yaratılmasına izin vermemesi kendi kendini yineleyen ama yenileyemeyen kültür olarak yine doğu batı ile sarmalında kendini savaşa itmektedir.

Batı kendi kültürünü yaratırken daha kendi kendini yıkarken karşısında güçlü bir askeri kesim bulunmaz dolayısıyla muhalif olanlar kendilerine yaşam olanağı bulurken yarının iktidar olabilme seçeneğinin de yaratmasını bilmişlerdir. Yeni olan kendini ortaya çıkarmaya fırsat bulmuştur. Oysa doğu tek kültür ile övünürken batı da çok kültürlülük yaşanır. Kısa erimde tek kültür egemen olur ama uzun erimde kendi kendini yeniden yaratamadığından kendi kendini tüketerek gelişme dinamiğini dinamitler durur. Dolayısıyla tarih kendisi için tekerrürden ibaret olarak yaşamaya devam eder bir başka uygarlık tarih sahnesine çıkana kadar .

Tanzimatçıların doğrudan doğruya sorgulama olmadan batıyı sonuçları ile çözümleyerek bize uyarlamaya çalışmaları doğu kültürünün karakteristik yapısını belirler. Toynbe Ya da Huntington doğunun batıcı olamayacağını doğru olarak söyler. Batı düşünüş yapısına hiç sahip olmadık ki dolayısıyla batının sonuçları ile alıp kendimize monte ederiz. Her şeyden önce batı toplumları gibi düşünüş ve yaşayış olarak kendi içinde pozitivizmi kendi kültürümüzde yaratmadık. Ama pozitivizmin etkisinde ve egemenliğinde kaldığımızdan pozitivizmi ithal etmeye çalıştık mucitlerimiz maneviyatçı (yaratma sadece Allaha mahsus) olunca mucit işide sadece batıya kaldı bizlerde sadece batının ürettiği yeni teknolojileri alırken bizde onların karnını doyurma görevi yıkıldı.

Bizler Tanzimatçı kafa yapısını aşmadığımız, muhalif olana hayat hakkı tanımadığımız sürece yeniyi yaratamayız. Yeniyi yaratamayan eski zamana dünün teknolojisine ve dolayısıyla dünde yaşadığımızdan dolayıda yarını yaşayan toplumların oyuncağı olmaktan öteye geçemeyiz.

Geçmiş tarih övünmek kadar bu gün yaptıklarınla övünemiyorsan seni geri bir tarihte yaşıyorsun demektir. Bu gün yaptıklarında kendi toplumunu ve yakın çevreni mutlu edemiyorsan yarın mutsuzluklar seni bekliyor olacaktır